INFORMATIEBLOG NOODVERLICHTING
Inleiding
Noodverlichting is een essentieel onderdeel van gebouwen om de veiligheid van mensen te waarborgen tijdens noodsituaties, zoals stroomuitval of brand. Er zijn verschillende vormen van noodverlichting:
Allereerst is er vluchtwegverlichting (Ook wel bekend als vluchtrouteverlichting (NEN)): Deze verlichting wordt geactiveerd bij stroomstoringen om vluchtwegen te verlichten, waardoor mensen gemakkelijk de weg naar de uitgang kunnen vinden. Het biedt essentiële verlichting voor noodsituaties zonder voortdurend te branden.
Daarnaast is er vluchtwegaanduiding (Ook wel bekend als Noodevacuatieverlichting (NEN)): In tegenstelling tot vluchtwegverlichting, brandt vluchtwegaanduiding altijd en wordt het gebruikt om de locatie van vluchtwegen en uitgangen aan te geven. Pictogrammen helpen mensen om snel en efficiënt te navigeren in noodsituaties.
Vervolgens is er anti-paniekverlichting (ook wel bekend als nood-evacuatieverlichting): Deze verlichting is ontworpen om paniek te voorkomen in noodsituaties door extra verlichting te bieden wanneer de stroom uitvalt. Het wordt geactiveerd tijdens noodsituaties en helpt mensen kalm te blijven en snel te reageren.
Tot slot is er noodverlichting bij hoog-risico werkplekken: Op werkplekken met een verhoogd risico, zoals horecakeukens, is noodverlichting essentieel om de veiligheid te waarborgen tijdens stroomuitval. Het dient in dat geval continue verlichting te bieden om ongelukken te voorkomen en de werknemers te beschermen.
Verschillende normen en regelgevingen stellen eisen aan noodverlichting om ervoor te zorgen dat gebouwen voldoen aan de vereiste veiligheidsnormen. Deze samenvatting behandelt de belangrijkste eisen en normen volgens vijf verschillende bronnen: het Bouwbesluit 2012, NEN-EN 1838, het Arbobesluit, Inspectie en onderhoud en de internationale normen.
Bouwbesluit 2012
Het Bouwbesluit 2012 is een Nederlandse regelgeving die de minimale bouwtechnische voorschriften voor bouwwerken vaststelt. Met betrekking tot noodverlichting bevat het Bouwbesluit 2012 de volgende eisen:
Artikel 6.1. Aansturingsartikel
- Een bouwwerk heeft een zodanige verlichtingsinstallatie dat het bouwwerk veilig kan worden gebruikt en verlaten.
- Voor zover voor een gebruiksfunctie in tabel 6.1 voorschriften zijn aangewezen, wordt voor die gebruiksfunctie aan de in het eerste lid gestelde eis voldaan door toepassing van die voorschriften.
Artikel 6.2. Verlichting
- Een onder het meetniveau gelegen functieruimte heeft een verlichtingsinstallatie die een op de vloer gemeten verlichtingssterkte kan geven van tenminste 1 lux.
- Een besloten ruimte waardoor een beschermde vluchtroute of een beschermde route voert heeft een verlichtingsinstallatie die een op de vloer en het tredevlak gemeten verlichtingssterkte kan geven van ten minste 1 lux.
Artikel 6.3. Noodverlichting 1.
- Een verblijfsruimte voor meer dan 75 personen en een besloten ruimte waardoor een vluchtroute uit die verblijfsruimte voert hebben noodverlichting.
- Een onder het meetniveau gelegen functieruimte als bedoeld in artikel 6.2 tweede lid, heeft noodverlichting.
- Een besloten ruimte als bedoeld in artikel 6.2, vierde lid heeft noodverlichting.
- Een wegtunnelbuis heeft noodverlichting.
- Noodverlichting als bedoeld in het eerste tot en met vierde lid geeft binnen 15 seconden na het uitvallen van de voorziening voor elektriciteit gedurende ten minste 60 minuten een op de vloer en het tredevlak gemeten verlichtingssterkte van tenminste 1 lux.
Verlichtingssterkte:
Binnen 15 seconden na stroomuitval moet noodverlichting een verlichtingssterkte van minimaal 1 lux op de vloer en het tredevlak bieden, gedurende minstens 60 minuten (NEN-EN 1838).
Toepassingsgebied:
Verschillende gebruiksfuncties hebben verschillende eisen voor noodverlichting, zoals woonfuncties, bijeenkomstfuncties, gezondheidszorgfuncties, etc. Yourlight is expert op het gebied van noodverlichting in industriële omgevingen, maar ook bij kantoorgebouwen en andere toepassingsgebieden. Neem contact op met ons op om een persoonlijk noodverlichtingsadvies te verkrijgen.
Via de onderstaande tabel kan gerefereerd worden welke artikelen van toepassing zijn voor welke gebruiksfunctie.
Locaties:
In het Bouwbesluit van 2012 staat dat noodverlichting vereist is in verblijfsruimtes voor meer dan 75 personen, besloten ruimtes langs beschermde vluchtroutes en wegtunnelbuizen. Het Bouwbesluit verwijst weer naar de NEN-normen, die later worden verduidelijkt.
Onderhoud en controle:
Installaties moeten adequaat worden beheerd, onderhouden en gecontroleerd volgens de geldende voorschriften, met bijhorende documentatie zoals logboeken. ‘Adequaat’ betekend doorgaans in de praktijk dat de verlichting jaarlijks gecontroleerd moet worden.
Onderhoud
Zorgplicht vanuit het Bouwbesluit
Artikel 1.16. Zorgplicht
- Een bij of krachtens de wet aanwezige installatie als bedoeld in hoofdstuk 6 van dit besluit:
- functioneert overeenkomstig de op die installatie van toepassing zijnde voorschriften;
- wordt adequaat beheerd, onderhouden en gecontroleerd, en
- wordt zodanig gebruikt dat geen gevaar voor de gezondheid of de veiligheid ontstaat dan wel voortduurt.
Om dit aan te kunnen tonen is een logboek noodzakelijk zoals omschreven in NEN-EN 50172 en/of ISSO publicatie 79
Vluchtrouteaanduiding:
Naast noodverlichting zijn duidelijke vluchtrouteaanduidingen vereist, inclusief zichtbaarheidseisen en kleurvoorschriften.
https://rijksoverheid.bouwbesluit.com/Inhoud/docs/wet/bb2012
NEN-EN 1838
4.1.2 Noodevacuatieverlichting,
specifieke aandachtspunten
a * Nabij elke uitgang die bestemd is om te worden gebruikt in geval van nood
b * Nabij trappen zodat elke traptrede direct wordt verlicht
c * Nabij alle andere wijzigingen in niveau
d Externe verlichte vluchtrouteverlichting, vluchtroute- aanduiding en overige veiligheidssignalering dienen onder dezelfde condities verlicht te worden als noodverlichting.
e ** Bij elke verandering van richting
f ** Bij elke kruising van gangen
g * Nabij iedere uitgang en buiten het gebouw tot op een veilige plaats
h * Nabij elke eerstehulppost, zodat 5 lx verticale verlichtings- sterkte wordt verstrekt op de EHBO-doos
i * Nabij elk onderdeel van de brandblusapparatuur en handbrandmelders zodat 5 lx verticale verlichtingssterkte wordt verstrekt op het handbrandmelders, brandblus-apparatuur en het brandmeldpaneel
j * Nabij reddingsmiddelen voor minder validen, en
k * Nabij toevluchtsoorden en oproepsystemen voor mindervaliden.
* nabij = binnen een afstand van 2 m.
** bij = dat het noodarmatuur dient te branden in beide
richtingen op de verandering van richting of kruising
4.2 Vluchtrouteverlichting
4.2.1 Vluchtroute minder dan 2 m breed dan langs de as van de vluchtroute minimaal 1 lux verlichtingssterkte
Opmerking: Bredere vluchtroutes kunnen worden beschouwd als een verzameling stroken van 2 m of kunnen worden voorzien van anti-paniekverlichting
4.2.2 Verhouding verlichtingssterkte langs de as van de vluchtroute max. 40:1
4.2.3 Storende verblinding voorkomen
4.2.4 Kleurweergave index van lamp minimaal Ra = 40
4.2.5 Minimale brandduur 1 h
4.2.6 50% verlichtingsniveau binnen 5 sec. 100% binnen 60 sec
4.3 Anti paniekverlichting
4.3.1 Verlichtingssterkte minimaal 0,5 lux
(LET OP!!! Bouwbesluit eis 1 lux)
4.3.2 Verhouding verlichtingssterkte bij anti paniekverlichting
max. 40:1
4.3.3 Storende verblinding voorkomen
4.3.4 Kleurweergave index verlichtingssterkte van lamp minimaal Ra = 40
4.3.5 Minimale brandduur 1 h
4.3.6 50% verlichtingsniveau binnen 5 sec. 100% binnen 60 sec
4.3.8 Anti paniekverlichting is vereist op toiletten voor minder validen.
4.3.9 Anti paniek-, vluchtwegverlichting: indien vluchtweg- verlichting is vereist in een ruimte welke geen directe toegang tot de vluchtroute in het aangrenzende brand- compartiment geeft, dient de tussenliggende vluchtroute verlicht te worden.
4.4 Werkplekken met verhoogd risico
4.4.1 Minimaal 10% van de normaal vereiste verlichtingssterkte, minimaal 15 lux
4.4.2 Gelijkmatigheid ≥ 0,1
4.4.3 Storende verblinding voorkomen
4.4.4 Kleurweergave index van lamp minimaal Ra = 40
4.4.5 Minimale duur = periode voor risico personen
4.4.6 100% verlichtingsniveau continu of binnen 0,5 sec
5.4 Veiligheidssignalering
5.4.1 Veiligheidskleur minimaal 2 cd/m²
5.4.2 Luminantie verhouding binnen kleur maximaal 10:1
5.4.3 Luminantie tussen kleuren minimaal 5:1 maximaal 15:1
5.4.4 Eisen aan kleuren ISO 3864-4
5.4.5 * Minimale brandduur 1 h
5.4.6 * 50% verlichtingsniveau binnen 5 sec, 100% binnen 60 sec
5.5 Kijkafstand
- Kijkafstand bij extern verlicht armatuur = 100 x hoogte pictogram
- Kijkafstand bij intern verlicht armatuur = 200 x hoogte pictogram
- Voor de leesbaarheid van de vluchtwegsignalering mag deze niet hoger gemonteerd zijn dan 20° boven de horizontale zichthoek.
NEN-EN 1838 is een Europese norm die specifieke vereisten stelt aan noodverlichtingssystemen. Enkele belangrijke punten uit deze norm zijn:
Verlichtingssterkte:
Noodverlichting moet binnen 15 seconden na stroomuitval een verlichtingssterkte van minimaal 1 lux bieden, gemeten op de vloer en het tredevlak, gedurende minstens 60 minuten. Yourlight biedt noodverlichting aan die minimaal 3 uur licht kan bieden.
Antipaniekverlichting:
Ruimten groter dan 60 m² moeten ook worden voorzien van antipaniekverlichting, met specifieke eisen voor verlichtingssterkte en brandduur.
4.3.1 Verlichtingssterkte minimaal 0,5 lux (LET OP!!! Bouwbesluit eis 1 lux)
4.3.2 Verhouding verlichtingssterkte bij anti paniekverlichting max. 40:1
4.3.3 Storende verblinding voorkomen
4.3.4 Kleurweergave index verlichtingssterkte van lamp minimaal Ra = 40
4.3.5 Minimale brandduur 1 h
4.3.6 50% verlichtingsniveau binnen 5 sec. 100% binnen 60 sec
4.3.8 Anti paniekverlichting is vereist op toiletten voor minder validen.
4.3.9 Anti paniek-, vluchtwegverlichting: indien vluchtwegverlichting is vereist in een ruimte welke geen directe toegang tot de vluchtroute in het aangrenzende brandcompartiment geeft, dient de tussenliggende vluchtroute verlicht te worden.
Signalering:
Veiligheidssignalering moet voldoen aan specifieke verlichtings- en kleureisen, en moet binnen korte tijd na stroomuitval operationeel zijn.
5.4.1 Veiligheidskleur minimaal 2 cd/m²
5.4.2 Luminantie verhouding binnen kleur maximaal 10:1
5.4.3 Luminantie tussen kleuren minimaal 5:1 maximaal 15:1
5.4.4 Eisen aan kleuren ISO 3864-4
5.4.5 * Minimale brandduur 1 h
5.4.6 * 50% verlichtingsniveau binnen 5 sec, 100% binnen 60 sec
Arbobesluit
Het Arbobesluit is een Nederlandse regelgeving die specifieke voorschriften stelt met betrekking tot de arbeidsomstandigheden, waaronder noodverlichting. Enkele belangrijke punten uit deze regelgeving zijn:
https://wetten.overheid.nl/BWBR0010346/2023-06-20
Veiligheid op de werkplek:
Arbeidsplaatsen moeten veilig zijn en werknemers moeten zich snel in veiligheid kunnen stellen bij noodsituaties. Volgens de Arbowet is de werkgever verantwoordelijk voor de veiligheid van medewerkers, bezoekers en leveranciers. Zo moet de werkgever zorgen dat er vluchtroutes en nooduitgangen zijn. Noodverlichting behoort tot de voorzieningen die noodzakelijk zijn om veilig gebruik van de vluchtroutes en nooduitgangen te kunnen maken.
Vluchtwegen en nooduitgangen:
Deze moeten vrij zijn van obstakels en gemakkelijk te openen zijn, met duidelijke vluchtrouteaanduidingen en noodverlichting.
Artikel 3.7. Veilig gebruik van vluchtwegen en nooduitgangen:
Vluchtwegen en nooduitgangen zijn vrij van obstakels.
Nooduitgangen kunnen te allen tijde worden geopend.
Deuren van nooduitgangen en deuren op het traject van de vluchtwegen zijn op eenvoudige wijze van binnenuit naar buiten toe te openen.
Schuif- en draaideuren worden niet als nooduitgang gebruikt.
De vluchtwegen en nooduitgangen die bij het uitvallen van de verlichting slecht zichtbaar zijn, zijn voorzien van een adequate noodverlichting.
De vluchtwegen, de deuren en poorten op het traject van de vluchtwegen alsmede de nooduitgangen zijn gemarkeerd door signalen die voldoen aan het bij of krachtens afdeling 2 van hoofdstuk 8 bepaalde.
Noodverlichting op arbeidsplaatsen:
Artikel 3.9 Inrichting arbeidsplaatsen; Voorziening in noodsituaties; Noodverlichting
Arbeidsplaatsen waar werknemers bij stroomuitval aan bijzondere gevaren worden blootgesteld, moeten worden voorzien van adequate noodverlichting.
Internationale Normen:
De International Electrotechnical Commission (IEC) ontwikkelt algemene internationale normen voor elektrische componenten en apparatuur. Deze normen kunnen van toepassing zijn op noodverlichtingssystemen buiten Nederland. Als het gaat om pictogrammen en kleuren voor vluchtrouteaanduiding, worden de internationale normen zoals ISO 7010 gevolgd, met groene kleuren voor de veilige toestand
https://webstore.iec.ch/preview/info_iec60598-2-22%7Bed5.0.RLV%7Den.pdf
Normen VK
Binnen het VK vallen weer andere normen. Vaak hanteren buitenlandse bedrijven deze normen. In het volgende handboek is handig samengevat wat deze normen zijn en hoe deze nageleefd kunnen worden.
BS 5266-1 Pocket guide to emergency lighting
Wat Yourlight kan bieden:
Zoals eerder vermeld kan Yourlight een persoonlijk lichtadvies bieden op het gebied van noodarmaturen. Yourlight heeft een mooi aanbod van topkwaliteit noodverlichting, waaronder ook ATEX noodarmaturen.
Centralisatie of Decentralisatie?:
Zou u meer willen lezen over noodverlichting en de centralisatie of decentralisatie van het verlichtingssysteem? Klik dan op de link over centrale en decentrale noodverlichting.
